Je brein gebruiken zonder denkfouten

Wat zijn denkfouten?

Denkfouten zijn veelvoorkomende gedachten die regelmatig een kern van waarheid bevatten, maar vaak wel heel kort door de bocht of generaliserend werken. Deze denkfouten vergroten en verdraaien vaak de werkelijkheid, met als gevolg dat er fouten ontstaan in gedachtengangen, beredeneringen en interpretaties.

De twaalf denkfouten uit de psychologie

1. Alles-of-niets denken: Een situatie heeft enkel twee kanten en/of uitkomsten.

”Als ik het niet perfect doe, heb ik compleet gefaald.”

2. Ramp denken: De gedachte heeft negatieve toekomstverwachting of een rampzalig eind. 

”Ik ga dadelijk die sollicitatie in en ik ga een paniek aanval krijgen waardoor ik geen adem kan halen.”

3. Diskwalificeren van het positieve: Het verwaarlozen van het goede. Positieve ervaringen, handelingen en kwaliteiten worden verwaarloosd en je kunt het al raden.. Het negatieve blijft over.

”Ik kan het wel goed gedaan hebben, maar dat wil niet zeggen dat ik zelf slim ben. Het was gewoon geluk.”

4. Emotioneel redeneren: Gevoelens worden als waarheid geïnterpreteerd en rationele overwegingen worden genegeerd. 

”Ik weet dat ik ook echt wel wat goed doe, maar ik voel me gewoon een mislukkeling.”

5. Stigmatiseren: Het labelen van jezelf (of anderen) op een manier die direct en kort door de bocht is. 

”Hij is een slecht mens.”

6. Overdrijven/minimaliseren: Een onredelijke beoordeling op basis van de realiteit waarbij goede dingen vaak worden geminimaliseerd en foute dingen worden uitvergroot.

”Ik heb mezelf compleet laten gaan en ik kan ook niks goed doen”

7. selectief abstraheren: Details liggen vooral op de negatieve dingen, terwijl het volledige beeld buiten beschouwing blijft.

‘‘Wanneer ik vandaag niet ga trainen, verlies ik al mijn spiermassa.” 

8. Gedachtelezen: Denken te weten wat andere denken, zonder meerdere opties te overwegen.

”Hij vindt mij een complete mislukking”

9. Overgeneraliseren: Het trekken van een (negatieve) conclusie die niet in verhouding staat tot wat er gebeurde.

”Niemand wil vrienden met mij zijn”, gebaseerd te weinig likes op social media

10. Personaliseren: Gedrag van anderen op jezelf projecteren als waarheid of feit.

”Hij wou me niet eens helpen om hij toch dacht dat ik niet te redden zou zijn.”

11. ‘Moeten’ of ‘zouden moeten’ uitspraken: Een strikt idee van hoe mensen zich moeten gedragen, zonder flexibiliteit.

”Ik moet vandaag naar de sportschool anders faal ik voor deze week.”

12. Oogkleppenvisie: Je ziet alleen 1 kant van de situatie. 

”Heb je hem weer met zijn praatjes. Die persoon zegt alleen maar onzin.” 

Hoe kun jij deze informatie gebruiken?

Je weet nu wat denkfouten zijn en welke denkfouten er zijn. Misschien zijn er een aantal denkfouten die jij van jezelf herkent, misschien zijn er ook een aantal die je niet herkent of juist bij andere ziet. Schrijf deze eens op. 

Welke elementen herken je van jezelf en in welk scenario gebruik je deze?

Voorbeeld:

Lydia heeft moeite met het aanhouden van haar dieet en verliest zich wekelijks op de zaterdagavond tijdens een maaltijd met vrienden. “Het gaat ook altijd mis”, “Zelfs mijn vrienden vinden me dik”, “Ik kan ook nooit eens een goede week hebben”, “Volgende week doe ik toch weer hetzelfde”, “Als ik zo door blijf gaan ben ik dalijk 100kg”. 

Is dit ook echt zo?

De stappen die jij kunt zetten

Wil jij met jouw gedachten aan de slag? Neem ze eens onder de loep met deze 7 reflectie oefeningen:

1. Welke denkfouten ken ik van mezelf?

2. In welke context komen deze op?

3. De gedachte die ik heb, zijn deze volledig en objectief?

4. Wat mis ik of wat vertellen andere mij?

5. Zouden deze ook waar kunnen zijn?

6. Welke kanten heeft de situatie nog meer en hoe zou ik ook kunnen denken?

7. Hoe ga ik mezelf in een volgend scenario bij sturen?

Herhaal jouw proces

De kracht van jouw gedachten liggen bij jou en zoals je ziet kunnen ze regelmatig verschillende kanten hebben. Weten en toepassen zijn natuurlijk verschillende dingen, dus ik daag jou uit.

Keer eens regelmatig terug bij bovenstaande. Betrap jezelf eens op woorden zoals ‘altijd’, ‘nooit’, ‘telkens’, ‘falen’, ‘ik kan het niet’ en het belangrijkste zoom eens uit op het geheel. Is dit de volledige kant en wat mis je? Breng wat lucht bij jouw gedachten en verander jouw wereld.